Širi prostor Prokoškog jezera se rasprostire približno između 43o55’ i 44o00’ N. Širi prostor Prokoškog jezera sa administrativno-političkog aspekta pripada srednjobosanskom kantonu, dok neposredno slivno područje Prokoškog jezera cjelokupno pripada krajnjim jugoistočnim dijelovima općine Fojnica.Generalno se može konstatirati da se ono odlikuje vrlo izraženom ukupnom energijom reljefa.
Klimatske karakteristike šireg područja Prokoškog jezera su odraz kvantitativnih vrijednosti klimatskih elemenata i kvalitativno-kvantitativne veličine uticaja nekoliko osnovnih klimatskih faktora kao što su fizičko-geografski položaj, reljef, stepen kontinentalnosti, čestine i pravci ciklonskih i anticiklonskih putanji i sl. Planinsko područje bosanskohercegovačkih BH Dinarida ima svježu planinsku klimu.
Prostor planine Vranice karakteriše vrlo visok stepen ekoloških specifičnosti. Osim rijetkih biljnih vrsta, na ovoj planini se nalaze staništa velikog broja endemičnih biljnih vrsta i biljnih zajednica. Među posebno interesantnim su staništa vegetacije oko snježanika, planinske rudine i vrištine, različiti tipovi šuma subalpinskog pojasa, te flora i fauna u i oko vodotoka, kojima je ova planina izuzetno bogata.
Prokoško jezero kao prirodni objekat glacijalnog porijekla nije ranije bilo naseljeno ribom, što znači da postojeće riblje naselje nije autohtono, nego je naseljeno podsredstvom čovjeka.Prema raspoloživim podacima ova vrsta živi još samo u Kladopoljskom jezeru i Šatorskom jezeru, međutim, i tu postoji opravdana bojazan njegovog nestajanja pošto je naknadno naseljena riba koja je za tritona predator prvog reda. Šume ovog područja predstavljaju stanište za različite vrste divljači kao što su medvjed, sivi vuk (Canis lupus) i lisica (Vulpes vulpes) koje IUCN navodi kao vrste koje imaju široko rasprostranjenje i brojnost. Prema nekim podacima, populacija vukova u našoj zemlji broji oko 400 jedinki koje su nezaštićene i čija brojnost brzo opada zbog prekomjernog lova. Ovdje žive i srna (Capreolus capreolus) koja je najbrojnija vrsta papkara u Evropi i zec (Lepus europaeus), dok je najznačajnija vrsta ptica svavako tetrijeb gluhan (Tetrao urogallus) koji je vrlo rijedak u našoj zemlji. Prokoško jezero je i stanište endemične podvrste alpskog tritona (Triturus alpestris ssp. reiseri).
Dok alpski triton naseljava šire područje centralne Evrope i najzapadnije dijelove Azije, Rajzerov triton je endemična podvrsta koju je moguće pronaći samo na užem području Prokoškog jezera u Bosni i Hercegovini. Zbog velike ekspanzije naselja i velikog antropogenog pritiska, danas ova vrsta tritona nije potvrđena kao prisutna u samom Prokoškom jezeru, dok je jedinke moguće pronaći u manjim barama u neposrednoj blizini. Rajzerov triton doveden je na nivo zasebnog varijeteta i preveden na nivo podvrste, i karakteriše se disproporcionalno velikom glavom i većim tijelom u odnosu na tipsku vrstu. Morfološki se ne razlikuje mnogo od svoje tipske vrste i karakterističan je po plavkastom obojenju leđa (mužjaci) i jarko narandžasto obojenim trbuhom. Kada je u opasnosti Rajzerov triton izdiže svoj rep ili se prevrće na leđa da bi pokazao svoju aposematsku obojenost i dao predatoru do znanja da posjeduje nadražujući i potencijalno otrovan sekret.
Konzervacija biljnih i životinjskih vrsta i genetičke raznolikosti, zaštita specifičnih prirodnih/kulturnih objekata, te turizam i rekreacija su srce pristupa upravljanju u Kategoriji III zaštićenih područja.
Sistem planiranja upotrebe zemljišta treba obezbjediti planove, koji predstavljaju dugoročni radni okvir za usmjeravanje i stimulisanje razvoja, promjene upotrebe zemljišta, infrastrukturu itd.
Konzervacija biodiverziteta uključuje zaštitu prirode od pritisaka koji vrše ljudi. Zaštita se u velikoj mjeri oslanja na podržavanje tradicionalnih oblika upotrebe zemljišta koji sami podržavaju prirodu i svijet divljine.
Ekoturizam predstavlja prvenstveno održivu verziju turizma zasnovanog na prirodi, a uključuje i ruralne i kulturne elemente turizma. Ekoturizam teži u svim oblicima da dostigne rezultate održivog razvoja.
Zaštićeno područje Prokoško jezero se odlikuju visokim stepenom biodiverziteta. Postoje brojni razlozi za ovo bogatstvo, a među njima se posebno izdvajaju sljedeći:
• Izoliranost ovih područja je dovela do razvoja visokog nivoa lokalnog endemizma,
• Planinska područja se odlikuju i visokim stepenom diverziteta geološke podloge i tipova zemljišta,
• Planinska područja su dinamična i nestabilna, te se odlikuju i brojnim različitim stadijima sukcesije vegetacije,
• Zbog variranja fizičkih faktora na maloj skali – temperatura, zračenje, vlaga, i izloženost vjetru, snježni pokrivač – brojne različite biljne zajednice se razvijaju na relativno malom prostoru.
SPOMENIK PRIRODE “PROKOŠKO JEZERO”
Adresa: Hadrovići br.15, 71270 Fojnica, SBK/KSB
Telefon/Fax: 033-544-171
E-mail: spomenik_prirode.prokoskojezero@hotmail.com
